MAKALE --------- ---- ( Yrd. Doç.Dr.MehmetAziz Göksel İç Mimar ve Deniz Aracı Tasarımcısı T.C. Haliç Üniversitesi Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Bu çalışma hareketli bir mimarlık urunu olan yatlarda güneşlenme eylemi ve mahalleri üzerine bir araştırmadır. Araştırmayla amaçlanan, yatlarda kullanılan güneşlenme platformları hakkında bilgi vermektir. Güneşlenme platformuna bir mobilya olarak bakmadan önce, onu ortaya çıkaran koşulları işe koşmakta yarar vardır. Bunun için yat turizmini (yacht charter) ve yatlarda çevresel etkenleri hatırlamak gerekmektedir. Yat turizminin -önemli ölçüde- hava ısısının artmaya başladığı zamanlarda hareketlendiği bilinmektedir. Bu olgu özellikle teknelerin dış mekanlarında mimari kurgunun biçimlenmesi bakımından bağlayıcıdır. Böylelikle sıcaklığın yükselmesi yat dış mekanının tefrişini etkilemekte ve "güneş" insan-çevre ilişkisinde belirleyici bir konum almaktadır. Güneş ışınlarına daha çok maruz kalan açık mekanların sıcaktan korunması gerektiği kaçınılmazdır. Diğer taraftan yat güvertesi yolcuların güneşle olan ilişkisini örgütleyen mekandır. Yat dış mekanı insanın güneşle olan ilişkisini kontrol altında tutabilmeli ve optimize edebilmelidir. Bu noktada açık mekanlara özgü bir davranış olan "güneşlenme eylemi" bütünüyle turizme özgü bir boş zaman yaşantısı olarak kendini göstermektedir. "Güneşin olumlubiçimde kullanıldıgında -morötesi (ultraviyole) ışınlanndan kon.ınuldugu takdirde-insan cildine sayısız yararları oldugu" ' ifade edilmektedir. Güneşlenme platformları da güneşten yararlanma eylemi önceliği doğrultusunda tasarlanmış mobilyalardır. Yatlar sürekli hareket ha1 www. eczanemonlinec.am. trlguneş4.asp !inde olduklarından mobilya genellikle mekana bağlı biçimde tasarlanmaktadır. Bu durum yerleşim planının (layout) işlevsellik kazanması bakımından da önemlidir. Güverteler dolaşıma (sirkülasyon) çokça alternatif tanımayan ve yolcuların dışında mürettebatın da zorunlu olarak kullandığı mekanlardır. Ayrıca tekne boyutları küçüldükçe bu mekanlarda eylem alanları sıkışmakta, birbirinin içine geçmekte ve çalışmak güçleşmektedir. Böylelikle yatlarda mobilya ve gemi elemanları çoğunlukla birden fazla işleve aynı anda hizmet edecek biçimde tasarlanmakta; hatta birden çok isimle anılabilmektedir. Örneğin güneşlenme platformunun bütünüyle kapladığı bölüm aynı anda "kıçüstü güvertesi" olarak adlandırılabilmektedir. Güneşlenme platformlarının istisnasız yapısal özellikleri de çoğu yat mobilyası gibi mekana bağlı çözümler olmalarıdır. Bunun böyle olması ela kaçınılmazdır; çünkü birkaç kişiye birlikte hizmet vermekte ve tekne boyutlarına göre büyük yer kaplamaktadırlar. Güneşlenme platformları için seçilen bölgeler nerdeyse her zaman güvertelerin ölü alanlarıdır. Yürüme yollan (sidewalk) ve bordaya yakın bir platform güverte yerleşimi için kabul edilemez bir öneridir. Platformların en çok üst güvertelerin üzerinde, kıçüstü güvertelerinde konumlandırılmaktadırlar. Bu durum hem motoryatlarda hem de yelkenlilerde aşağı yukarı aynıdır. Sıklıkla olmamakla birlikte başüstü güvertesinde üstyapının ana güverteye bir eğimle bastığı bölgelere de yerleştirilebilmektedirler. 60 • BoaBt uildTerürki,·e OCAK• şuBAT'07 ı SA vı 01 Bir güneşlenme platformu tıpkı yatak gibi eğimsiz olmalı ve üzerinde oturmaktan çok yatma eylemine göre biçimlenmelidir. Kıçüstü güvertesi ve üstyapının tavanım oluşturan güverte üstü teknede eğimin 0°'ye yaklaştığı düzlemlerdir. Bu nedenle platformun kendi eğiminin oluşturulması ve onun çevresiyle ilişkisi bakımından çok elverişlidirler. Başüstü güvertesi ise güverte eğiminin kıça doğru maksimum dereceye ulaştığı bölgedir. Bu yüzden yatma ve oturma amaçlı yatay düzlemlerin oluşturulması için çok elverişli bir bölge değildir. Yat dış mekanında güneşlenme eylemini iki faza ayırmak güneşlenme platformunun tefrişine ışık tutacaktır. Bu fazlardan biri teknenin seyir halinde olduğu, diğeriyse demirli bulunduğu durumdur. Tekne sabit durumdayken güvertede hareket olanağı çok kolaydır. Dolayısıyla teknenin dış mekanında güneş ışını alan herhangi bir noktada denge sorunu olmadan güneşlenmek kolaydır. Ancak tekne seyir halindeyken güneşlenmek zordur. Başüstü güvertesi başkıç vurma hareketinden çok etkileneceğinden oturma ve yatma eylemleri için elverişsiz olacaktır. Bu nedenle güneşlenme platformunun bu gölgede bulunması güvenlik açısından sıkıntılıdır. Üstyapının üzerinde bulunan platformla-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=