MEVZUAT Şaft malzemesinin paslanmaz olmayan bir malzemeden imal edilmesi durumunda yatak malzemesi yagla yaglamaya uygun ve seçilen şaft malzemesi ile çalışmaya uyumlu bir malzemeden seçilmesi gerekmektedir. Bu açıdan kullanılacak yatak malzemesi sertifikalı olmalıdır. Kurallara göre yatak boyları düzenlendikleri bölgedeki. dümen şaft çapının l ,5'i ile 2 katı arasında olmalıdırlar. Topuklu ve yarı askı dümenlerde düzenlenen ignecik yataklarının boyları ignecik çapının yaklaşık 1,2 katı olmalıdır. Dümen agırlıgı ve düşey yönde oluşan kuvvetlerin mutlaka askı yatagına taşırılması gerektiginden, sisteme uygun noktada askı yatagı düzenlenmelidir. 3-Sızdırmazlık Elemanı: Sızdırmazlık elemanları da sertifikalı olmalı ve gerekliliklere uygun olarak bir ya da birden fazla olarak düzenlenmelidir. Sistem için sızdırmazlıgın saglanclıgı mutlaka görülmelidir. 4-Dümen Şaftı ve Yelpazesi Bağlantı Şekilleri Dümen yelpazesi ile dümen şaftı arasında oluşan kuvvet ve momentlerin iletilmesi için birkaç yöntem kullanılmaktadır. Yatay kaplinle yapılan birleştirmeler Yelpaze üst kısmı ile dümen şaftı alt nihayeti arasına düzenlenen yatay kaplin ve bağlamı civatalarının malzemelerine baglı olarak uygun boyutta olmaları gerekmektedir. Bu tip birleştirmelerde kullanılan raybalı civatalann sayısı minimum 6 olmalı ve çözülmeye karşı emniyete alınmalıdır. Düşey Kaplinle Yapılan Birleştirmeler Sıkı Geçme Konik Birleştirmeler Bu tip birleştirmeler hem yelpaze şaft arasında hemde dümen şaftının üst kısmında şaft ile yeke arasında düzenlenebilmektedir. Sıkı geçme konik birleştirmelerde yerleştirme basıncı ve yerleştirme boyu belirlenmelidir. Belirlenen yerleştirme basıncının bağlantı yapılan elemanların müsaade edilebilir yüzey basıncı değerlerini aşmadığı görülmelidir. Kamalı bağlantılar Kamalı bağlantılara sıkı geçme konik birleştirmeler oldugu gibi hem şaft ile yelpaze hem de şaft ile yeke arasında yapılabilmektedir. Kama boyutları ilgili kural ya ela standartlara göre belirlenmelidir. Kamalar için akma değeri minimum 235 N/mm2 olan malzeme kullanılmalıdır. rudderblade Aslıı Yatağı-Dümen Taşıyıcı Yatağı Dümen yelpazeleri Dümen yelpazeleri çelik, paslanmaz çelik, bronz veya alüminyum alaşımları, kompozit malzeme ağaç vb malzemelerden imal edilebilmektedir. Yelpazeler için yelpaze alanı daha öncede belirttiğimiz gibi çok önemlidir. Çünkü alan, manevra kabiliyetini belirleyici unsurlardandır. Dümen yelpazeleri levha profil olduğu gibi NACA profil, balık kılçığı profili veya ahşap profil şeklinde olabilir. Her profilin deneysel olarak belirlenmiş özellikleri hem tekne manevrasını hem ele dümen sistemi boyutlandırmasını belirleyici özellikler arasındadır. Yelpazenin et kalınlığı ve dümen momenti ile kuvvetleri iletmeye yardımcı olan ana yapısal elemanın boyutlandırılması gerekmektedir. Bu amaçla dümen yelpazesi içerisine düzenlenen ana yapısal eleman dümen yelpazesi boyunca aşağı doğru devam eden bir şaft olabileceği gibi bir kutu profilde olmalıdır. Profilin dümen şaftından beklenen mukavemeti sağlayacak şekilde boyutlanclınlması gereklidir. Dümen Stoperleri Dümenin teknenin baş kıç vurma dahil olmak üzere tüm hareketleri esnasında dayanmasının yanı sura oluşan çok büyük kuvvetleri şaft sistemi yolu ile dümen makinası veya dümen sisteminin diğer elamanlarına iletmesi önlenmelidir. Aksi takdirde oluşan yıkıcı kuvvetler şaft dahil olmak üzere tüm dümen sistemini geri dönülmesi zor hasar verecektir. Bu amaçla hem dümenin yukarı hareketini önleyen hem ele yelpazenin sancak iskele hareketini örneğin sancak iskele 35 C o 'de sınırlayan stoperler düzenlenmelidir. Dümenin sancak iskele hareketi genelde dümen makinası yeke kolu hareketlerinin sancak iskele hareketinin dümen makinası temeli üzerine düzenlenen stoperler vasıtasıyla yapılmaktadır. Dümenin yukarı hareketi ise yelpaze ile tekne arasına bir sac plaka ya da şaftın yelpaze ile tekne arasındaki kısmına bir kelepçe düzenlenmesi ile sağlanabilir gaiter"'-, --1 50-70 mm 1 rudder tube 1 1 1 1 min.100 mm _ _L Sızdınnazlılı elemaııı BoaBt uildTeür rkiye TEMMUZ- ACUSTOS'09 / SAYI15
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=