YORUM ma hitap eden çok ucuza, kontrolsüz imal edilen, 5 metrelik tekneler var. Bu dönemde bu şekilde kalitesiz, fiyat öncelikli tekne yapanların saytsıncla ciddi bir artış gözlemliyoruz. Gelecek yıllarda telafi etmek uğruna zararına satışlar yapılıyor Bunun dışında krizle birlikte teknelerini satmak isteyenlerin inanılmaz indirimler yaptıgına tanık oluyoruz. 8 liraya mal edilen bir tekneyi üretici bugün 7 liraya satışa çtkarıyor. Türkiye'nin farklı yerlerinde birbirinden habersiz birçok üretici aynı durumda. Diger taraftan geçen yıl teknelerine 40 bin Euro biçenler bugün benden teknelerini 20 bin Euro'ya satmamı bekliyorlar. Tekne satışlarındaki birbiriyle çelişen bu rakamları anlamakta güçlük çekiyorum. Üreticiler bugün ayakta kalmak uğnına her şeyi göze almış durumdalar. Bu yıl zararına yapılan satışların gelecek yıllarda telafi edilmesi bekleniyor. Bu satışlarda üreticiyi sevindiren bir yan yok. Küçük tekne piyasasının zaten eskiden beri esnaf usulü piyasanın ve naktin durumuna baglı olarak oynak bir satış yapısı var. lş yapma uğruna ödün vermek kötü müdür? Geçtiğimiz günlerde bir projeninin yaptmı için Yunanistan'a gittim. Adamlar son derece rahat, burunlarından kıl aldırmıyorlar. Projede mutlaka garanti arıyorlar. Yapımcı proje kaynaklı hatayı kabul etmeyeceğini söyledi. Tekneyi yaptıracak kişi sorumluluğu üstüne almazsa yapım anlaşması imzalanmayacaktı. Kriz ortamında bile Yunanistanlı yapımct ilkelerinden taviz vermiyor. Türkiye'cle olsa küçük teknelerde siparişi alma ugruna bu konular kesinlikle sorun olmaz, hatalar olclugunda ela hemen kapatılır, gerektigincle fiyat düşürülür. iş yapma uğruna verilen bu ödünler, kötü müdür? Bilmiyorum, olanın fotoğrafını söylüyorum. Evine ekmek götürmek, zanaatı sürdürmek için belki elebunların yapılması gerekiyor. Megayat yapımı da yavaş işliyor Büyük teknelerde durum farklı; burada artık "evine ekmek götürmek" gibi küçük çaplı bir ticaret söz konusu değil. Milyon dolarlık veya Euro'luk yatırım yapıp bunu uzun vadede ele sürdürmek isteyen yapımcı, karlılıga farkh bakıyor. Karhlık bugünden yarına değil, yılltk ve beş yıllık vadeler şeklinde planlanıyor. 35 metrenin üstündeki tekneler en az bir buçuk yılda tamamlanıyor. Daha önce 3 müşteri varken şimdi l'e indi. Tekne fiyau eladikkate deger biçimde düştü. Megayatlar agırlıklı olarak kredi ile yapılıyor. Tekneleri finanse eden bankalar, kredi kuruluşları işleri zorlaştırdı. Megayat yapımlarında krediler teknenin yapımma bağlı olarak dilimler halinde veriliyor. Yapım aşamasındaki tekneler bugün kredilerini almakta sıkıntı yaşıyor. Yeni siparişlere kredi vermede finans kuruluşlan isteksiz davranıyor. Bu nedenlerle megayat yapımı da yavaş işliyor. Bir tersane sahibi bana şunlan söyledi: "Ben yurt dışına ytlda 2 yat yapıyorum. Fiyatları da toplam 2 milyon Euro düzeyinde. Dünyada bu yatı alacak 2 tane adam vardır." Bir elin parmakları kadar az sayıda megayat yaptmcısınm aldığı işlere bakarak krizin hafifledigini düşünmek saglıklı bir bakış degil. Ülkemizin 5 yıllık bir denizcilik politikası yok mu? Sektörün iki üç yıl öncesine baktıgımızda altın çagdan bahsediyorduk. Tekstilci, makineci, gazeteci, sucu gibi sektörün dışındaki insanlar, altına hücum eder gibi, "bu işte çok para varmış" diyerek sektöre giriyordu, girmek istiyordu. O zamanki Denizcilik Müsteşarı da "her tarafa tersane açacagız" diyordu. Hamasi edebiyatlarla dünyada yat yapımında söz sahibi olclugumuz konuşuluyordu. Bunlar sadece 2 yıl önce idi. Ülkemizin 5 yıllık bir denizcilik politikası yok mu7 Üstelik krizin olacagı da belli idi. 2008 yılında dekanımız Ömer Gören, "Ozan, YÖK bölümlerimizcleki ögrenci sayısını artırmak istiyor. Sektörü nasıl görüyorsunuz," diye bana sorclugunda "çok iyi hocam, yeni bölümler bile açılabilir" demiştim. O da benim önüme bir rapor koydu. Yurt dışı kaynaklı rapor, 2010 yılında yat ve gemi inşasmın kıize girecegini rakamlarla ortaya koyuyordu. Krizin hiçbir belirtisinin olmadıgı bir dönemde bilim adanılan bunu biliyordu. Bizde domatesin fiyatı yükselcliginde sonraki yıl herkes domates eker. Herkes domates ektigi için domates o yıl para etmez. Yat yapımının altın çagında sektöre girmek yerine belki bugün bu işe yatırım 46 • BoaBt uildTerürkiye MART- NiSAN20IO/ SAY! ·ı 9 yapmak doğru olabilir. Sadece bugüne bakarak degil, geçmişe ve yanna bakarak yatırım yapılmalı. Bir kriz politikamız yok Firmamın krizden etkilenmemesi için biz de bir takım önlemler aldık. Daha çok çalışma, iki kat fazla çalışma. Fiyatı düşürmedik ama aynı fiyata daha fazla hizmet verdik, bazen de işi alabilmek için promosyon işler yapma şeklinde bir politika izledik. Bütün yaz sezonu boyunca her hafta için 2 adet ucuz uçak bileti aldık. Bire karşı iki çalışarak lsviçre'den Hollanda'dan, Slovenya'dan, Kenya'dan, Azerbaycan'dan işler aldık. Kriz döneminde işlerimizin yine yoğun olmasını sagladık. Ne yazık ki bizim ülkemizde böyle bir kriz politikası güdülmedi. Daha dogrusu bir kriz politikamız yok. Yatta bir insanın bir şehirde kullandığı şeylerin hepsi vardır. Yat sektörünün yan sanayisi bu nedenle oldukça geniştir. Yat yapımında çalışan 1 işçi, yatın dışındaki 7 işçiye iş saglıyor. Bu bire yedi oranına bakarak, yat ve gemi inşa sektöründe işsiz kalan bir kişinin yedi kişiyi ekmeksiz bıraktıgını da görmemiz lazım. Krizden karlı çıkacağız Biz butik imalat yapmaya yatkın oldugumuz için bu konuda becerikli bir iş gücüne sahibiz. Bu nedenle bu krizden büyük kayıplar yaşamadan çıkabiliriz. Ne ucuz emege, ne de otomasyona dayalı bir yapımız var. Yat gibi insan becerisinin, emekte kalitenin kullanıldığı bir alanda biz zaten avantajlıyız. Bu krizin ne kadar sürecegi ve nasıl yönetilecegi konusu bir iki kişinin formüle edecegi bir şey degil. Yat sektörü emegin beceriyle yogruldugu bir sektör oldugu için krizden biz karlı çıkacagız. Nitelikli iş gücü semıaye gibi birden bire ortadan kalkmaz. Ama bu işe sonuna kadar asılmalıyız. Çünkü en sonunda kaybetmeyecek olan ülke Türkiye'dir. Ama kriz şu tarihte bitti veya bitecek şeklinde bir öngörüde bulunmak doğru olmaz. Zaten anlayamadığım iki şey var: Birincisi domuz gribi bitti mi, hala aşı vurulmam gerekiyor mu? ikincisi kriz bitti mi7 Domuz gribi bitti ise eczanelerden aşılan kaldırın ve bizlerden de özür dileyin! Eğer kriz de bitti ise gelin şu teknemi satın! •
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=