doğru giderken saat yönünde; sol devirli bir pervane ise saat yönünün tersine döner. Çap, bir pervanenin bir ucundan diğer ucuna uzunluğudur. Belirlibir tekne hızı ve geçerli trast için pervane ne kadar büyükse ve yavaş dönüyorsa o kadar verimlidir. Silip Pervanenin basınç uygulanan yüzeyinde ölçülen piç (hatve), silip olmadığı varsayılarak, pervanenin, suda 360 derecelik bir dönüşünde alacağı mesafedir. Bir ağaç vidasının bir tam dönüşünü düşünün; vidanın bu dönüşte tahtanın içine battığı mesafe, vidanın piçidir. Gerçekte pervaneler 10 ila 20 derece ya da teknenin direncine göre, daha fazla silip yapar. Silip, teknenin, pervanenin su içerisinde bir devrinde aldığı yol ile pervanenin gerçek piçi arasındaki farktır. Bir dönüşünde, bir tekneyi 61 cm ileri götüren 76 cm piçi olan bir pervanenin yüzde 20 silipi vardır. Bir pervane, genellikle çapı ve merkezdeki piçi ile adlandırılır. Örneğin, bir "66X71" pervanenin, 66 cm çapı ve 71 cm piçi vardır. Bir kare pervanede (square propeller) çap ve piçin değerleri eşittir-76'ya 76 gibi. Kare pervanede piç, çaptan daha büyüktür. Bu tip pervaneler genellikleyüksek hız yapan teknelerde bulunur. Bir römorkör ya da bir deplasman trol teknesinde, pervanenin çapı, piçten daha büyüktür. Kontrol edilebilir piçli pervaneler CPP lçten takma motorlann pervaneleri ya sabit ya da kontrol edilebilir piçli olabilirler. Sabit piçli bir pervane, tek bir metal bloğundan dökülmüş ya da işlenmiştir, kanatlar merkeze ve birbirlerine göre sabitlenmiştir. Kontrol edilebilir piçli bir pervanenin (CPP), göbeğinde dönebilen, oynak mafsallı kanatlan vardır. Böylece piç, teknenin hızına ve motor yüküne göre değiştirilebilir. CPP'ler hareketli kısımlan olduğundan daha pahalıdırlar. lç işletim mekanizmalarını barındırmak için daha geniş göbeklere ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden hidrodinamik olarak daha az verimlidirler. Aynı zamanda makine odası ile pervane arasında piç işletim mekanizmasını barındırmak için pervane şaftı da içi boş olarak imal edilir. Aynı şaftı idare eden birden fazla motoru bulunan tekneler ve römorkörler gibi çok değişken yükleri olan teknelerde, CPP'ler çok iyi çalışırlar. CPP'ler, tüm devir aralıklannda, motorlann verimli olarak yüklenmelerine izin verirler. Çok yüklü bir pervanede, pervane kanadının her santimetre karesi, önemli miktarda basınca maruz kalır. Görece küçük bir pervaneye, çok fazlamiktarda güç aktarıldığında bu pervane kanatlannın çok yüklenmesiyle sonuçlanır. Aşağıda göreceğimiz gibi belirli bir güçte, pervanenin boyutunu büyütmek, kanat yükünü ve kavitasyonu (kanatlarda basınçla oluşan aşınmayı) azaltır. Gelişmiş alan oram DAR Bir pervanenin gelişmiş alan oranı DAR (developed area ratio), aynı zamanda genişletilmiş alan oranı EAR (expanded area ratio), olarak da bilinir. Yassılaştınldığı zaman kanatlann toplam alanı ile aynı çaplı bir diskin toplam alanı arasındaki orandır. 0,Tlik bir DARile ifade edilen bir pervane için yassılaştınlmış kanatların alanı, toplam disk alanının yüzde 70'idir. Bu DAR değeri, yüksek hızlı çok yüklü bir pervanede sıkça görülür. Bir römorkör veya deplasman balıkçı teknesinin DAR değeri 0,55 olabilir. Belirli bir pervane çapı için, DAR değeri ne kadar yüksekse, trastı absorbe edecek kanat alanı daha geniş olduğundan, beygir gücü başına pervane kanat yükü o kadar azdır. Yani pervane boyutunun teknenin tabanıyla pervane kanatlannın ucu arasında bulunması gereken açıklıkla sınırlandırıldığı durumlarda, daha büyük DAR değeri olan bir pervane, kavitasyona uğramadan önce, daha çok güç iletecektir. Kanat ucu eğimi, yandan bakıldığında, pervane kanatlarının göbeğe göre öne ya da arkaya doğru yaptığı, dereceyle ölçülen açıdır. Arkaya eğimli pervaneler genellikle, yüksek hızlı uygulamalarda kullanılırlar ve havalandırma pervaneleriyle (ventilating propellers) birlikte iyi çalışırlar. Bir pervanenin iç çapı, göbeğin ortasındaki konik deliğin çapıdır. Delik, şaft ucundaki tapa vidasına uydurulmak için konik şekildedir. Böylece daha fazla kuwet verilen ön gerilme ile pervaneyi tahrik eder. Şafttaki bir yuva, pervane göbeğinde yuvayla beraber aynı hizada monte edilir. Pervanenin şafttan bağımsız dönüşünü önlemek için yuvaların içine bir kama oturtulmuştur. Şaftın ucu bağlanmış iki somun Suda oluşan kabarcıklar pervaneyüzeyine değer konumdayken patlarlar. Patlayan lıabarcıklar, bir milyon ufacık çekicin lıızla vurması gibi pervaneyigittikçe aşındınr. Aşırı kavitasyonyüksek titreşimlere, lıız ve verim kaybına neden olabilir. MART·NiSAN2010/ SAYI19 BoaBt uildTerürkiye • s1
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=