59 MAYIS - HAZİRAN 2011 / SAYI 26 Işığın ana güverte altı bölmelerde kontrol edilmesi büyük ölçüde tasarımcının görevidir. Tasarımcı, akuatik yaşam için çok önemli olan bu konuya uygun çözüm önerileri geliştirmelidir. Doğal ışık, hafif griden parlak ışık durumuna kadar değişkenlik gösterebilmektedir. Doğal ışığa geçit veren lumbozlar, heçler ve koridorlar da içeriye nüfuz eden ışığı çeşitli şekillerde kırarak bölmelere yansıtmaktadırlar. Dolayısıyla tekne içerisindeki aydınlık ile dışarıdaki aydınlık düzeyi arasında daima bir farklılık olmaktadır. Pencereler, lumbozlar, heçler, geçitler, kaportalar ve sabit lumbozlar güneş ışınlarını alt bölmelere geçiren esas geçitlerdir. Bunların formu ve sayısı, tekneye göre değişmektedir. Yelkenli yatlarda kullanılan küçük, bronz, sabit lumbozlar motoryatlara uygun değildir. Doğal aydınlatmada güvenliğe dikkat edilmelidir. Kullanılan lumboz ve heçlerin kendilerine çarpan ve basınç uygulayan denizlerin ya da üzerlerinde hizmet yapabilecek insanların oluşturacakları ağırlığa dayanıklı olması gerekmektedir. 2. Yapay Aydınlatma Tekne içersine girebilen doğal ışık akısı çoğu zaman -gündüzleri bile- çeşitli görevlerin (okuma vb.) yerine getirilebilmesi için yeterli olmamaktadır. Bu nedenle yapay aydınlatma sistemlerinin yapılacağı açıktır. Bu aydınlatma yaşam mahallinde mümkün olduğunca homojen olmalıdır. Aydınlatma projesi geliştirilirken, işleve göre, direkt/genel ve endirekt/ bölgesel aydınlatma ilkelerinden yola çıkılarak, tavan armatürleri, tabandan aydınlatma, noktasal ışık kaynakları (spot ışıklar), masa lambaları, renkli ışık, yönlendirilebilir ışık kaynakları dikkate alınmalıdır. Işık özellikle iç donanımların renk uyumu açısından da önemli bir belirleyicidir. Genel aydınlatma sisteminin gün ışığına yakın ışık veren halojen ampullerden seçilmesinin çeşitli avantajları vardır. Bazı motoryat iç mekanlarında aydınlatma armatürleri oturma birimleri üzerine rast gelecek noktasal ışık kaynaklarıyla yapılmaktadır ki bu uygulama son derece rahatsız edicidir. Islak hacimlerde ve makine dairesinde Kelvin derecesi yüksek floresan ampullerden de yararlanılabilir. Ancak floresan ışığın RA değerinin niteliği açısından en başarılı uygulama, floresan ve enkandesan ampul sisteminin uygun biçimde birleştirilmesidir. Bu uygulama sonucunda gün ışığına yakın yapay bir aydınlık düzeyi elde edilecektir. Genel aydınlatma sistemi elemanlarının, konutlarda olduğu gibi insan boyu hizasına denk gelecek noktalara, alabandalara ve tavanlara monte edilmesi yararlı olacaktır. Ancak çarpmalara karşı korumalı armatürlerin seçilmesi ve lüks ayarının yapılabilmesi gereklidir. 3. Dış Mekan Aydınlatması Dış mekanın işlevine uygun biçimde algılanması özellikle güverte eylemleri için son derece önemlidir. Bunun için, doğrudan insan gözüne çarpan ve çevreyi algılamayı önleyen aydınlık kaynaklarından kaçınılmalıdır. Bu tip aydınlatma direkt ışık verecek şekilde merdiven basamaklarına, oturma birimlerinin altlarına ve halat bağlama /koyma yerlerine koyulan örtülü armatürlerle sağlanmaktadır. Bu sayede basamakların ya da donanımın algılanması da kolaylaşacaktır. Merdivenlerden inen ya da çıkan biri bu sayede basamakları daha kolay algılayabilecektir. Alışık olunmayan mekanlarda yadırgama duygusu bu şekilde en aza indirgenebilecektir. 4. Bölgesel Aydınlatma /Görev Bölgelerinin Aydınlatılması Bazı özel eylemlerin ve özel kullanım alanlarının aydınlatılmasında dar açılı ışık akısı yayan aydınlatma araçları kullanılmalıdır. Örneğin; dimmer ayarlı, kırmızı ışık yayan bir ampul harita masası aydınlatmasında kullanıldığında bu ışık yalnızca hizmet yapana o hizmet için yararlı olmalı ve diğer kişi veya eylemleri etkilememelidir. Aydınlık gereksinimin işlev ve eyleme göre her yerde aynı değerde olduğunu söylemek yanlış olur. Dolayısıyla aydınlatma elemanlarının monte edileceği bölgelerdeki armatür tiplerinin, ışık akısı ve açısının belirlenmesi tasarımcının görevidir. Tasarımcı bu gereksinimlerin önceden belirleyerek elektrikçinin işini kolaylaştıracak ve ileride teknede gereksiz deliklerin açılmasına ve düzensiz kabloların çekilmesine engel olacaktır. 4.1. Güvenlik, Çıkış ve Kaçış Yolları Motoryatın iç ve dış mekan yerleşimi, teknedeki tüm insanların gece ya da gündüz, koşullarında tüm acil durumlarda can kurtarma donanımlarına güvenli bir şekilde ulaşımını sağ-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=