51 TEMMUZ - AĞUSTOS 2011 / SAYI 27 çapalar bordaya çarpıp hasar oluşturabilirler. Fakat çapa cebinin yüksek darbe dayanımı ve çapa cebini destekleyen elemanlar sayesinde çapaların uyguladığı darbeler ve bu darbelere bağlı zararlar asgariye indirilmiş olur. Benzer şekilde çarık sacı da baş bodoslamada oluşabilecek darbelere karşı koruyucu bir vazife görür. Koruyucu ve destek özelliği olan elemanların dışında birçok pnömatik sistemli elemanlar da paslanmaz çelik malzemeden tercih edilirler. Bunların başında halat ve çapa ırgatları gelir. Megayatlarda, baş tarafta sancak ve iskele olmak üzere 2 adet çapa bulunur. Çapaların montajı için öncelikle çapa zincirinin çapaya bağlanmış olması gerekmektedir. Çapa zinciri bağlandıktan sonra zincir ırgatının zincir baklalarını bakla yuvalarına tam oturtacak şekilde ırgattan geçirdikten sonra zincir deposuna doğru zincir toplanır ve çapa demirinin de yukarıya çapa cebine kadar çekilmesi sağlanmış olur. Çapa montajında en önemli ayrıntı çapa zincirinin hırça mapası denilen zinciri durduran mekanizmaya bağlanmasıdır. Çapalar genellikle kurşun alaşımlı çeliklerden imal edilirler. Çapa ırgatları için mutlaka güverteye destek sacının kaynatılmış olması gerekmektedir. Gerekli destek sacı kaynatıldıktan sonra ırgatlar güverteye kaynatılır. Teknenin kıç tarafında ise yanaşma sırasında yardımcı olan halat ırgatları bulunur. Halat ırgatları teknenin güvertesine özel destekleri ile monte edilirler. Irgata halat sarıldıktan sonra ırgat çalıştırılarak halatın sarılması ve böylece teknenin yanaştırılması sağlanır. Tekneyi yanaştırmak için halatlara yüklenildiğinde büyük kuvvetler açığa çıkacağından dolayı güverteye sağlam şekilde montajının yapılması zorunludur. Yeteri kadar sağlam montaj yapılamaması durumunda teknenin güverte sacında deformasyonlar oluşabilir. Bu yüzden halat ırgatlarının destekleri ve halat ırgatlarının montajı loydlar tarafından sertifikalandırma işlemine tabidir. Görselliğin önemli bir unsur olduğu megayatlar için bu elemanların paslanmaz çelik gibi parlak ya da parlatılabilir malzemeden imal edilmesinin sebebi bu elemanların kullanılmadığı zamanlarda bile sürekli göz önünde olmalarıdır. Megayatlarda, güvertelerin vazgeçilmez aksesuarlarından olan güverte vardavelaları güvenlik açısından belli bir yükseklikte olmalıdır. Vardavelaların donatımı iki aşamalı olarak yapılır: öncelikle teknede macun uygulamasından önce vardavelaların monte edileceği destekler güverteye kaynatılır. Daha sonra vardavela destekleri argon kaynağı ile kaynatılır. Son olarak da teknedeki tüm boya ve macun işleri bittikten sonra vardavelaların montajı argon kaynağı ile yapılır. İsteğe bağlı olarak vardavelalar masif ağaçla kaplanabilir ya da krom malzemeden imal edildikten sonra polisaj yapılarak güzel görünmesi sağlanabilir. Dış Mekan Puntelleri ise hem görsel olarak hem de mukavemet açısından önemli taşıyıcılık gösterirler. İsteğe bağlı olarak sancak ve iskelede olmak üzere her teknenin kıç güvertesinde kullanılabilirler. Yapısal olarak güçlü malzemeler olduklarından kullanıldıkları bölgelerde tavan taşıyıcı görevini de üstlenirler. Punteller genelde kalın sacların bükülmesi ile dikişli borulardan elde edilirler. Bu bükülen sacların kalınlıkları kullanılacakları bölgeye ve maruz kalacakları kuvvete bağlı olarak 15-30 mm arasında olur. Önce saclar pres yardımıyla bükülür sonra sacların kaynakla dikişleri yapılır üst ve alt tarafına bağlantı yapılabilmesi için flençler kaynatılır. Elde edilen dikişli boru torna atölyesinde işlem gördükten sonra parlak ve pürüzsüz bir görüntü vermesi için polisaj yöntemi ile parlatılır. Tüm bu işlemler bittikten sonra yerine montajı civatalarla gerçekleştirilir. Fiziksel özelliklerini kaybetmemesi için puntellere polisaj yapıldıktan sonra kesinlikle sıcak işlem uygulanmaz. 3. Katodik Koruma Sistemleri Megayatlarda, ticari gemilerden farklı olarak katodik koruma sağlanması için kullanılan tutyalar, teknenin karinasına takıntı gibi kaynatılarak değil özel olarak hazırlanan yuvalara takılarak monte edilir. Tutyalar, bu yuvalardaki tutya saplamalarına takılır. Böylece, bu yuvalara monte edilen tutyalar teknede direnç artışına sebep olmaz. Megayatlarda katodik koruma sadece tutyalar ile yapılmaz. Tutyaların yanında özel katodik koruma sistemŞekil 2. Çapa ve halat ırgatları Şekil 3. Güverte vardavelaları ve dış ortam puntelleri Şekil 4. Tutya yuvası
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=