MAKALE Yrd. Doç. Dr. Mehmet Aziz Göksel T. C. Maltepe Üniversitesi, Gemive Yat Tasarımı Bölümü Kurucu Başkanı ------- Denizel Tasarımda Yaratıcılık ve Buluş Olgusu Bu makalenin içeriğini "tasarım" olgusunun, başta "denizel tasarım (nautical design)" olmak üzere; çeşitli tasarım disiplinleri açısından anlamı ve "yaratıcılık" olgusunun, deniz aracı tasarlama etkinliğindeki görüntüsü oluşturmaktadır. Söz konusu içerikle irdelenmek istenen, deniz aracı tasarlayacak kişilerin motivasyonlarına dikkat çekmektir. Bundan amaç ve varılmak istenen sonuç; tasarım ediminde, etik bir yaklaşımı, evrensel bir çerçeve içinde önermek ve bu yaklaşımı denizel tasarım eğitim ve mesleğinde geçerli ve egemen kılmaktır. Yat sınıfı başta olmak üzere. deniz araçlarının stayling (mimari biçimlendirme) ve iç mekan tasarımının; bağımsız bir meslek kolu olarak belirmesi 20. yüzyılın sonlarına rastlamaktadır. Bundan anlaşıldığı üzere "denizel tasarımcı (nautical designerl" tasarım ve mühendislik dünyası için yeni bir kavramdır. Dolayısıyla bu görüntüyü yakın plana almak için. tasarım ve denizel tasarım kavramlarını irdelemek gereklidir. 46 H.iitbılNer MART - NİSAN 2012 / SAYI31 Tasarım "Tasarım sözcüğünün birçok batı dilindeki karşılığı olan 'dizayn· (design). Latince 'designare' (imle gösterme) sözcüğünden gelmektedir. Çizgilerle gösterilen basit şemalara ve karakalem resimlere desen dendiği bilinir. Fakat aslında desen, insanın kafasındaki bir tasarım. tinsel (manevi) bir yapı. bir anlam dizgesidir. Sözcüğün çağdaş kullanımı daha çok 'taslak' anlamına gelmektedir" (Runes ve Schrikel. 1946). "Tasar, sözcük anlamıyla, bir iş, bir düşünce sırasını ve düzeyini gösteren resim, yazı, plan anlamına gelir. Tasarı sözcüğü, olması ya da yapılması istenen bir şeyin zihinde aldığı biçim, proje anlamında da kullanılmaktadır. Tasarım sözcüğü ise, zihinde canlandırılan biçim: bir sanat eserinin, yapının ya da teknik ürünün ilk taslağı, desen, tasar çizim, dizayn; bir araştırma sürecinin çeşitli dönemlerinde izlenecek yol ve işlemleri tasarlayan çerçeve anlamlarına gelir" (TDK.201O). "Tasarım kavramının, tasarlama (kurgulama, yaratma, inşa etme) ile yakın ilişkisi vardır. Tasarı, herşeyden önce, tasarlandığı yerde: yani bireyin bilincinde var olur: daha sonra da maddi evrene -tuvale, mermere, şekillendirilebilecek mekana ya da sözel ileti kalıplarına- yansır" (Özer, 1993). "Tasarıma 'sanat yapıtı' diyenler de vardır" (Tunalı, 1989). "Ancak bu yaratma eylemi sadece görsel sanatlarda değil, mühendislikte de vardır" (Kurtuluş, 1995). "Tasarlamada bir modelin ortaya çıkışı, gözlemle başlar. Gözlem, tasarımcıya gereksinimleri tanıtır ve onu çözüm arayışına yöneltir. Bilinçte şekillenen çözüm önerilerinden yaratılan model, tasarımcının eylemine yansır ve gerçekler dünyasında sınanır" (Bayazıt. 1994). Resim 1: Aston Martin marka bir otomobilin erken kavram tasarım aşamalarını anlatan bir çizim.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=