temlerden b r tanes d r. Ancak özell kle yüksek voltaj gerekt ren uygulamalarda zem ne ver len voltajın, gen ş yüzeylerde aşırı düşüşe uğradığı, çel k yüzeyler n korozyonunu hızlandırdığı ve yüzeydek boya f lm n n olduğundan daha hızlı yıpranmasına yol açtığı görülmüştür. Bunun yanında yan ürün olarak ortaya çıkan organo-klor b leş kler n n çevre k rl l ğ ne yol açması ve elektr k akımının etken maddeler homojen b r şek lde yüzeye yayamaması bu yöntem n d ğer dezavantajlarıdır. B r d ğer öner len yöntem yüzeye düzenl olarak akust k dalga radyasyonu vermekt r. Y ne b r başka yöntem de p ezo-elektr k boyaların kullanılmasıdır. Bu k yöntem de kend n kanıtlayamamıştır. Ayrıca radyoakt f boya ve kaplamalar da çeş tl uygulamalarda denenm ş ancak sonuç alınab lmes ç n nsan sağlığını tehd t eden ışıma m ktarlarına ht yaç duyulduğu görülmüştür. MODERN YÖNTEMLER 2000’Lİ YILLAR TBT-SPC (Tr butyl n-Self Polsh ng Copolymer) teknoloj s lk defa 1960’lı yıllarda patent alınarak 1970’l yıllarda t car leşt r lm şt r. TBT-SPC zeh rl boyalarda, TBT gruplarının akr l k b r pol mere ester bağı le bağlı olduğu b r s stem vardır. Boyalı zem nler suyun çer s ne g r nce çözüneb len p gment tanec kler çözünmeye başlar. TBT metakr latın ve met l metakr latın kopol mer h drofob kt r ve boya f lm n n den z suyu tarafından aşındırılmasını önler. Bundan dolayı den z suyu sadece çözüneb len p gmentler n açtığı kanalları suyla doldurur. Boya f lm ndek karboks l-TBT bağı haf f alkal ortamlarda h drol t k olarak kararsız b r yapıdadır. Den z suyunun haf f alkal olduğu düşünülürse bu özell k sayes nde TBT maddes n n kopol merden kontrollü b r şek lde koparak h drol z olması sağlanır. Zamanla den z suyu daha fazla p gment n çözünmes ne yol açar ve er yen yüzey gen şlet r. Salınan TBT m ktarı yeterl düzeye ulaşıp yüzey kaplayınca, den z suyunun hareket yle zem nden dökülmeye başlar ve daha az reaks yona uğramış yen b r kopol mer zem n ortaya çıkar. Zamanla çözünen p gment m ktarı le bağlayıcının er mes dengel b r yapıya kavuşur ve yüzeyde devamlı 10-20 µm kalınlığında er m ş b r boya f lm bulunur. T p k t car TBT-SPC boyaları suya özell kler suda çözüneb len b r bağlayıcı çermeler d r. Bu amaçla en yaygın kullanılan bağlayıcı ros nd r. Ros n çer s nde bulunan reç ne as tler nde k ç ft bağ ve b r karboks l grup bulunur. Ç ft bağlar ros n n kararlılığını etk ler ve hava le oks de olurlar. Bu nedenle ros n çeren zeh rl boya sürülü yüzeyler n den z ortamı dışında bekleme süreler kısa olmalıdır. Reç ne as tler ndek karboks l grupları den z suyundak sodyum ve potasyum yonları le reaks yona geçerek yüksek çözünme meydana get r r. Çözünme le b rl kte yüzey yen lenm ş olur ve tutunmaya çalışan den z canlıları den ze dökülür. Bu s stemlerde su hareket n n olmadığı veya teknen n hareket etmed ğ durumlarda çok az çözünme meydana gel r ve yüzey tem z tutma yan ant foul ng etk - ler bu durumlar ç n çok zayı ar. Tr organot n b leş kler b yos t etk ler nden dolayı hem çözünen matr s hem de çözünmeyen matr x klas k s stem zeh rl boyalarda kullanılmışlardır. TBTO, TBTF, TPF g b b leş kler de ant foul ng boya formüller ne eklenm şt r ve zeh rl yapılarından dolayı zeh rl boya s stemler n n etk nl kler n artırmışlardır. Bu süreçte klas k zeh rl boya s stemler n n alternat f olan bazı s stemler gel şt r lmeye çalışılmıştır. Teknen n su altı yüzey ne elektr k akımı vermek ve bu akım yoluyla yüzeydek boya çer s nde bulunan klor b leşenler n açığa çıkarmak bu yönEYLÜL - EKİM 2013 / SAYI 40 28 TEKNİK
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=