29 EYLÜL - EKİM 2013 / SAYI 40 Zeh rl boyalarda kullanılan b yos tler arasında Irgarol 1051, Z neb, Maneb, D uron, Bakır Pr oth ne, Tr az ne, Isoth azolone, Ç nko Pr oth ne, Z ram, Benzmethylam d, uorofolpet, pr don-tr fen lboran, TCMS, TCMTB ve tol uan d sayılab l r. Bunların bazıları metal k bazıları da metal çermeyen b leş klerd r. Bu b yos tler genelde zeh rl sayılacak konsantrasyonların altında kullanılsa da bu maddelerle lg l b rçok bel rs zl k de söz konusudur. B yos tler n çevresel prof ller , akut ve kron k zeh rl l k oranları, d ğer atıklar le s nerjet k etk leş mler , doğada b r k m oranları ve b rb rler le etk nl k açısından kıyaslanmaları konusunda daha detaylı çalışmaların yapılması gerek r. GELECEKTE ÖN PLANA ÇIKACAK TEKNOLOJİLER Doğal B yos tler: Doğal ortamında bulunan canlıların da kend yüzeyler nde oluşan yosunlanma veya canlı üremes le doğal yöntemlerle mücadele ett kler b l nmekted r. Süngerler, bazı m dye ve kabuklu canlılar, bazı kaplumbağa türler böyle b r her ay yaklaşık 5-20 µm kalınlığında boya f lm salarlar. Pol mer k myasında yapılab lecek değ ş kl klerle bu salınım oranları ve reaks yon hızları değ şt r leb lmekted r; bu öneml özell k sayes nde farklı amaçlar ç n farklı t p SPC zeh rl boyalar gel şt r - leb lm şt r. TBT her ne kadar çok etk l zeh rl boyaların gel şt r lmes ne mkân tanıdıysa da, çevreye ve nsan sağlığına olan zararlarından dolayı önce kullanımına kısıtlamalar get r lm şt r ve kademel olarak zeh rl boyalarda kullanımı tamamen yasaklanmıştır. Bu doğrultuda zeh rl boyalar ç n “T n-Free” – kalaysız dönem başlamıştır. Kalaysız zeh rl boyalar TBT-SPC zeh rl boyalarda görülen mekan zmanın b r benzer n kullanmaktadırlar. Bu kalaysız SP (Self Pol sh ng) zeh rl boyaların genel özell kler sey r hal nde kaygan b r boya yüzey oluşturmaları, nce ve kararlı er m ş yüzey f lmler ne sah p olmaları, kontrollü b yos t salınımı yapmaları ve su hareket olmadığı zamanlarda da bel rl b r er me oranına sah p olmalarıdır. Ancak kalaysız teknoloj le zeh rl boya üreten boya f rmaları farklı b yos tler ve farklı metal akr latlar-bağlayıcılar kullandıkları ç n, modern SP zeh rl ler n çalışma mekan zmalarında genelleme yapmak çok mümkün değ ld r. Genel olarak tüm bu zeh rl boya s stemler nde suda çözünen p gment olarak bakır oks t (Cu2O), canlı üremes n kontrol amaçlı b yos tlerle b rl kte kullanılmaktadır. Bakır şu reaks yon le den z suyunda çözünmekted r: Bu k reaks yon da ger dönüşümlüdür. Zeh rl boya s stemler ndek bakır türev kullanımından dolayı doğaya salınan bakır m ktarı yıllık 4000 ton c varındadır; doğal yollarla se yılda 250.000 ton bakır den z suyuna salınmaktadır. Genel olarak zeh rl boyaların den ze saldığı bakır çevre ç n b r tehl ke oluşturmuyor g b görünse de bu salınımın bel rl bölgelerde çok yoğun olması çevre ç n tehd tler n oluşmasına yol açab lmekted r. Zeh rl boya s stemler nde kullanılan d ğer çözünen p gmentler Bakır(I)t yos yanat, Ç nko(II)oks t, T tanyum(IV)oks t ve Dem r(III)oks tt r.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=