olmadığı bölgelerde çıktığı ve yangın büyüdükten sonra anlaşıldığı ç n önlenmes zor, s ns yangınlardır. Kurallara uygun yapılmayan her türlü elektr k tes satı ve uygulaması potans yel yangın tehl kes demekt r. Tekne-gem lerde en tehl kel durumlardan b r yangındır. Konuyu üç aşamada ele almak gerek r; malat sırasında yapılması gerekenler, şletme sırasında yapılması gerekenler ve yangın çıktığında yapılması gerekenler. İmalat Sırasında Yapılması Gerekenler İmalat önces nde gem tasarımı yapılırken elektr k projelend rme ve hesabı da aynı süreç çer s nde yapılmalıdır. Projelend rme sırasında klas kurallarına ve tab k temel elektr k kurallarına uyulmalıdır. Gem tasarımcısı b lmeyeb l r ya da üzer nde çok durmayab l r ancak elektr k projelend rmes n yapan f rma gem de kullanılacak tüm elektr kl ek pmanların “gem t p ” olmasına özen göstermel d r. Ekipmanların MARINE TYPE APPROVAL sert f kası olması en deal olanıdır. Elektr kl ek pmanlar karada kullanım ç n farklı, den zde kullanım ç n farklı b r metodla üret l rler. Genelde tasarımcılar ana ek pmanların dışındak ek pmanların gem t p ya da kara t p olmalarına pek özen göstermezler. Mutfak ek pmanları, buzdolabı, çamaşır mak nası, kl ma, torna tezgahı vb. genel kullanım ek pmanları gem t p olup olmadıklarına bakılarak seç leb l r. Oysa ki karada monofaze sistemlerde FAZNÖTR ve TOPRAK vardır, genellikle nötr uç gövdeye ver lm şt r. Ancak jeneratörden beslenen gem s stemler nde se genelde FAZ1, FAZ2, FAZ3 ve Topraklama vardır. Monofaze b r jeneratör b le kullanıyor olsanız, kara t p b r ek pmanı d rek gem ye monte edersen z gövdeye kaçak verecekt r, eğer s stem n zde b r kaçak zleme röles varsa s ze sürekl b r zolasyon kaçağı alarmı verecekt r. Bu aynı zamanda arızalar ve yangınlar ç n temel sebeplerden b r d r. Kara t p b r c hazı zolasyon trafosu olmadan ve elektr k s stem n mod f ye etmeden asla gem de kullanmayınız. 12/24 volt DC kullanan küçük teknelerde se genelde karada arabalar ç n üret lm ş elektr kl ek pmanlar kullanılır. Ancak bu ekipmanlarda da eksi (-) uç şaseye bağlanacak şek lde b r tasarım yapılmıştır. S z bu ek pmanı gövdes metal olan b r tekneye bağlarsanız sürekl gövdeye kaçak verecekt r. Eğer ahşap tekneler ç n üret lm ş b r ek pmanı metal b r tekne ç n kullanırsanız y ne aynı gövdeye kaçak sorunu le karşılaşırsınız. Bu hem elektr k arızalarına hem de yangınlara sebeb yet vereb l r. Bu tür c hazları ya sw tchmode zole güç kaynakları le kullanmalısınız yada mod f ye etmel s n z. Teknelerde kara araçlarında olduğu g b eks uç asla gövdeye ver lmez. Ayrı b r eks barası kullanılır. Gem lerde tes satlarda kullanılması gereken kablolar kes nl kle mar n t p kablolar olmalıdır. Malzeme seç m kadar öneml b r konu kablo seç m d r. Kablolar hem mar ne t p olmalı hem de kablo kes tler uygun b r şek lde seç lmel d r. Kullanılacak kablo ve bus-bar g b her türlü akım taşıyıcılarda alev letmeyen t pte yalıtım malzemes kullanılmalıdır. Düşük kes tl ve kal tes z kablolar her türlü arızanın ve yangınların ana sebepler d r. Projelend rme sırasında yük hesapları yapılırken kes nl kle kurallara uygun yapılmalıdır. Kısa devre hesapları; elektr k tes satında kullanılacak tüm c haz ve malzemeler n kısa devre hesapları yapılarak seç lmel d r. Doğru yapılmış kurallara uygun b r şek lde ç z lm ş b r proje olmadan güvenl b r gem elektr ğ yapılamaz. Projelerde yapılan veya yapılacak olan tad latlar, ekleme-çıkartmalar kes nl kle hesaplanarak yapılmalıdır. Bu tad latlar gem n n ana yük 39 EYLÜL - EKİM 2014 / SAYI 46
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=