OCAK - ŞUBAT 2016 / SAYI 54 35 reş m doz ölçümler n n ortalama değerler ne ve 1960’larda kamyon sürücüler nde yapılan konfor derecelend rmeler ne dayalı çok farzla standardın olmasıdır. Bu algor tmalar OKK değerler ne dayalıdır ve yen standartlar den zdek b r gün sırasında darbe maruz yet n tek rakamla açıklamak amacıyla bu değerler çok daha karmaşık b r şek lde ayarlar. Böyle b r tek rakamlı değer n gerçekten yaralanma r skler n değerlend rmeyle lg l olab leceğ n düşünüyor muyuz? Bu maruz yet OKK değerler veya tam vücut t treş m olarak açıklamak ne bu durumla lg l d r ne de kullanışlıdır. Bu ter mler aynı sebeplerle yüksek hızlı bot darbeler n n m ktarını bel rlemek ç n kullanılmamalıdır, çünkü savaş p lotunun ac l fırlatma sırasında koltuklarından maruz kaldıkları karşılaştırılab l r darbeler (20g-23g) bu şek lde ölçmey z. Darbe ve t treş m arasındak farkı anlamak kolaydır: b r boksörün atlama p ne (t treş me) bakın, b r de aynı boksöre yumruk yerken (darbe) bakın. Öncek t treş m n ortalama değerler n anal z ederek ve m ktarını bel rleyerek o darbeden kaynaklanan yaralanma r sk n tahm n etmek mümkün değ ld r. Aslında bu yüksek hızlı botlardak yaralanma r skler n n m ktarını daha y bel rlemek ç n tartışma ve araştırma çabalarında bulunan ve tam vücut t treş mler ne dayalı olan mevcut standartların b rçoğunun sınırlılığıdır. Maruz yet Sev yeler n n Yaralanma R sk yle Bağlantılanması Acı yaralanmanın yakın olduğunun en y gösterges olmaya devam etmekted r. Eğer çarpma gerçekten rahatsız ed c yse, zamanla omurga d skler ve d z kıkırdakları g b vücudunuzun yapılarını aşındırır. Bu zamana kadar, bu hasarın boyutu yalnızca çok geç olduktan sonra bel rg n olurdu. Ama acının, f zyoloj k b r fonks yon olarak, m ktarını bel rlemek artık mümkün (bakınız www. Pa nDraw ng.com). Zaman ç ndek darbe maruz yet n ve acının zamanla gel ş m n karşılaştırarak b r karşılıklı l şk saptamak mümkün olmalıdır. Böyle b r l şk tesp t etmek ne kadar darben n güvenl veya zararlı sayılması gerekt ğ ne da r yen standartlar ç n b r temel şlev gören lg l ver ler vereb l r. Bu b l msel araştırma devam etmekted r. Yen teknoloj lerle b rl kte, darbeler ölçYaralanma r sk vücut tarafından let - len ve em len enerj m ktarıyla orantılıdır. İlet len enerj m ktarı her b r darben n çokluğuna (hızlanma sev yes ) ve süres ne bağlıdır. Yükselme süres ne kadar hızlı olursa ve sev yes ne kadar yüksek olursa, darbe o kadar ş ddetl olur. Yapısal bozukluk (yaralanma) r sk sıkışma kuvvet ve em len enerj n n m ktarına bağlıdır. Ancak, yaralanma mekan ğ n anlamak ç n, yüksel ş süres b le d kkate alınmalıdır. 1,000 m l san yede (ms) 0 g’den 7 g’ye lerleyen çok yavaş b r başlangıç – savaş p lotunun uçağını çev rmes g b - yapısal bozukluğa neden olmaz, 7 g’ın süres boyunca b le san yeler boyunca süreb l r. 3 ms’den 4 ms’ye 0 g’den 7 g’ye lerleme g b çok yüksek b r başlangıç vücutta yapısal bozukluğa neden olab l r. Hızlı başlangıç darbeler enerj s n n çoğunu yüksek frekanslarda barındırır. Yüksek frekanslar vücut ç nde daha yüksek sıkışma kuvvetler ne neden olab l r, çünkü farklı yapılar farklı şek lde hızlanır. Farklı dokular darbeler yaymaya karşın emme konusunda farklı kapas telere sah pt r. Araştırma amaçları doğrultusunda, yüksek frekansları f ltrelemey n ve herhang b r ham ver y b r kenara atmayın. Gerekl herhang b r f ltreleme daha sonra laboratuvarda yapılab l r. Örnekleme oranı: İnsan vücudu ç n araç gövdeler ve sert yapılarının yapısal anal - z nde yapıldığı g b (1,000 Hz üzer ) MHz aralığında örnekleme yapmamıza gerek yoktur. Tam vücut darbes ne maruz yet ölçmek ç n bel rl standart hale get r lm ş yöntemlere ht yaç vardır. B l m topluluğundak bazı k ş ler bu f k r b rl ğ ne varmak ç n çalışmaktadır. İnanıyorum k 500 Hz le 800 Hz arasında – muhtemelen 600 Hz’de- örnekleme yapmayı kabul edeceğ z. Güvenl maruz yet l m tler : Ne ver ler n toplanması ve nasıl toplanması gerekt ğ ne lave olarak, ney n güvenl maruz yet sev - yeler n teşk l ett ğ konusunda hala f k r b rl ğ ne sah p değ l z. Mevcut durumda, teknen zle çıkıp tehl kel b r şek lde teknen z çarpab l rs n z ve y ne de çok uzun süre dışarda kalmazsanız mevcut b r standardın sınırları ç nde kalab l rs n z. Buna karşılık, yaralanmaksızın süre üzer ndek l m tler kolaylıkla aşab l rs n z. Bunun sebeb daha esk algor tmalara dayalı algor tmalara, t t-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=