2 Åžubat 2010 | HABERLER 17. Sayı (Kasım-Aralık 2009)

Teknelere iyi bir görünüm sağlayan son katların başarısı için macun seçimi, yüzey hazırlığı, ideal ortam sıcaklığında dolgu macunun doğru çekilmesi, zımparalama, yoklama ve ince macun işlemlerinin titiz ve doğru şekilde yapılması gerekiyor. Işıl Çelik Jotun Boya Yat Satış Yöneticisi
Teknelere iyi bir görünüm sağlayan son katların başarısı için macun seçimi, yüzey hazırlığı, ideal ortam sıcaklığında dolgu macunun doğru çekilmesi, zımparalama, yoklama ve ince macun işlemlerinin titiz ve doğru şekilde yapılması gerekiyor.

Işıl Çelik
Jotun Boya Yat Satış Yöneticisi

Yatların güzelliğinin altındaki sırrı oluşturan macunlar, yatların çekiciliğini sağlayan ilk izlenimin temelini oluşturan ürünlerdir. İyi bir görünüm sağlayan son katların başarısı doğru macun uygulanması ile gerçekleşir. Macunlar yatlarda yüzey bozukluklarının düzeltilmesi amacıyla geliştirilmişlerdir. Yeni inşa yatlarda deformasyonların, yüzey bozukluklarının giderilmesi amacıyla, tamirlerde çarpma, çizilme gibi sebeplerle oluşan hasarların giderilmesinde kullanılırlar.

Bu yazımızda teknelerde iyi bir son kat elde etmek için, macun seçimi, uygulama öncesi yüzey hazırlığı, ürünün hazırlanması, macun çekiminde kullanılan yöntem ve araçlar, arakat uygulamasına geçilmeden yapılması gerekenler ve macun sarfiyatına etki eden hususları ele alacağız

Genel olarak, macunlar darbe dayanımını sağlayacak kadar sert fakat teknenin hareketlerinde özellikle seyir esnasında oluşacak burulmalarda ve gerilmelerde çatlama riskini önleyecek kadar esnek olmalıdır. Macunun çekiminin düzgün yapılmış olması son kat uygulamasının başarısı açısından şarttır. İyi bir macun uygulaması yok ise son kat boyada iyi netice almak mümkün değildir. Epoksi dolgu macunlar 4-5 mm gibi çok yüksek kuru film kalınlıklarında uygulanabilir ve kolaylıkla zımparalanabilir özellikte olmalıdır.

Yatlarda hangi tip macun kullanılır?

Macunların kullanım alanlarını belirleyen özellikleri; yüzeye ve katlar arası yapışma güçleri, esneklikleri, çekme dayanımları, kürlenme esnasında çökme seviyeleri, tam kürlendikten sonra ısıl genleşme özellikleri, sürekli darbe karşısında yorulma dirençleri ve su emme seviyeleridir. Piyasada farklı tip macunlar bulunur. Yatlarda kullanılması tavsiye edilen macun çift komponentli epoksi macunlardır. Çift komponentli epoksi macunlar, polyester macunlara oranla su geçirmez bariyer etkisinin daha iyi olması ve solventlere karşı dayanımı nedeniyle tavsiye edilir. Epoksilerin sertlikleri ve esneklikleri de daha iyidir. Macun, uygun astar uygulanmış çelik, alüminyum, fiber veya ahşap yüzeylere uygulanabilir.

Macun uygulaması öncesi yüzey hazırlığı nasıl yapılmalıdır?

Ahşap, çelik, alüminyum, kompozit yüzey uygun şekilde hazırlandıktan sonra yüzeye uygun epoksi astar uygulanır. Epoksi astar kürlendikten sonra zımpara ve yüzey temizliği yapılır. Astarın zımpara işlemi tamamlandığında parlak yüzey kalmamalı, astar tamamen matlaşmalıdır. Eğer zımpara işlemi sırasında lokal çıplak yüzeye inilmişse bu alanlara tekrar astar uygulanmalı ve zımparası yapılmalıdır.

Ürün komponentleri tavsiye edilen oranda ve homojen şekilde karışmazsa ne olur?

Kuruma reaksiyonu ancak komponentler doğru oranda ve homojen karıştırıldıklarında boya filminin her yerinde aynı anda biter ve boya filminin her yeri aynı serlikte olur. Eğer doğru oranda ve homojen bir karışım yapılmazsa boya filminin belli alanlarında kuruma olurken belli alanlarında kuruma olmaz veya her yerdeki boya filmi sertliği aynı olmaz. Bununla birlikte kurumanın olmadığı kısımların üzerine uygulanan boyanın yapışması zayıf olacağından bu bölgelerde boya filminde yumuşama ve/veya dökülmeler olur.

Shore D sertliği uygulama sonrası üretici firma tavsiyesine uygun değilse bundan ne anlaşılır?

Sertlik ölçümlerinde Shore D sertlik derecesi düşük ise, macun çok kalın uygulanmış veya komponent karışımı doğru oranda ve/veya homojen karışım yapılmadan uygulama yapılmıştır.

Yüzeyde yüksek deformasyon varsa dolgu macununun tek seferde kalın uygulanması uygun mudur?

Macun uygulamasının tek seferde kalın yapılması yerine bunu aşamalar halinde birkaç katta uygulamak daha doğrudur. Eğer uygulama tek seferde kalın yapılırsa, bu malzemenin kürlenmesini yavaşlatacaktır. Malzeme yüzey kurumasını yapmasına karşın alt katmanlarda reaksiyon devam edebilir, kürlenme tamamlanmadan uygulamaya devam edilmesi halinde son kat uygulanıp tekne güneş ışınlarına maruz kaldığı zaman düzgün bir yüzey sağlanamayacaktır. Kalın uygulamalar ayrıca malzeme içerisinde hava boşlukları kalmasına sebep olabilir.

Hava boşlukları cepleri nasıl düzeltilmeli? Bu düzeltme yapılmazsa sonuçları ne olur?

Hava boşlukları, cepleri açılmalı, bu yüzeyler zımparalanmalı, yüzey toz ve kirden arındırılmalı, bu kısımlar spot doldurulmalıdır. Hava boşluklarının uygun şekilde yoklanmaması halinde ileride hava boşluklarında nem oluşup, nemin yüzeyden buharlaşma yönündeki eğilimi esnasında bu noktalarda son kat boyada çivi başı benzeri kabarmalara yol açabilir.

Macun uygulaması yapılacak ideal ortam şartları nasıl olmalıdır?

Uygulama esnasındaki ortam koşulları istenilen sonucun alınmasında doğrudan etkilidir. Uygulama alanlarındaki minimum sıcaklık değeri sonuç için çok önemlidir. Gece ve kış aylarında bile sıcaklık en az 10 °C olmalıdır, en ideal şartları ise 20-25 °C civarında olmasıdır. Bu sıcaklıklarda, ürün daha az viskozdur, dolayısıyla karıştırması daha kolay, uygulama sonucu daha pürüzsüz olacaktır. Bununla birlikte ortam temiz olmalı, macun üzerine toz, kir, yağ, metal tozu, solvent, kimyasallar gibi malzemelerin gelmesi engellenmedir. Sıcak havalarda yapılan uygulamada macun seçimi önemlidir. Sıcak havalarda ürün karıştırıldıktan sonra kullanılabilme süresi uzun, yaz tipi macun kullanımı tavsiye edilir.

Macun çekim aşamasında hangi araçlar ve yöntemler kullanılır?

Macun uygulamasında mastar / triz, spatula, kürek, kontrol tozu, mastar zımpara, takoz zımpara gibi araçlar kullanılmaktadır. Bunun dışında yüksek hacimde macun kullanılan tersanelerde macun karıştırma makineleri de kullanılmaktadır. Macun karıştırma makineleri ürün komponentlerinin oranlarının doğru ve homojen karışımını ve dolayısıyla uygulamada riskleri azaltmakla birlikte zaman tasarrufu sağlar. Macun uygulamasında kodlama, çıtalama sistemi ya da doğrudan yüzeye çekilmesi sistemleri kullanılabilir.

Katlar arası zımpara şart mıdır? Zımpara aşamalarında nelere dikkat edilmeli?

Evet, katlar arası zımpara şarttır. Katlar arası yapışmanın sağlanması için parlak yüzey kalmamalı, yüzey pürüzlendirilmelidir. Macun uygulaması tamamlanıp astara geçilmeden yapılacak zımpara çalışmasında zımpara seçimine dikkat edilmesi önemlidir.

Dolgu macunu üzerine zımpara işlemi, kalından inceye doğru devam etmeli (örneğin 40-60-80-100-120 gibi), her zımpara aşamasında bir önceki zımpara aşamasının izleri tamamen yok edilene kadar zımparaya devam edilmelidir. Daha sonra uygulanacak ince macunun zımparasında da aşama aşama yapılacak çalışmada zımpara kalından inceye doğru (örneğin100-120-150-180 gibi) seçilir.

Dolgu macunu üzerine ince macun çekilmesi gerekir mi?

Evet, gerekir. Epoksi macunların içerdiği dolgu maddelerinin molekül yapısı sebebiyle yüzeyde iğne deliği benzeri görüntüler oluşur. Bunların doldurulması ve/veya kapatılması ve de yüzeyde olabilecek lokal yüzey bozukluklarının giderilmesi amacıyla dolgu macunu üzerine ince macun uygulanır.

Epoksi macun üzerine yoklamalar polyester macunla yapılabilir mi?

Hayır yapılamaz. Polyester macun kısa kuruma süresi ve ince uygulama kalınlığı açısından avantajlı gibi görünse de aslında otomotiv sanayi için dizay edilmiş bir üründür. Bu sebeple deniz araçlarına uygulandığında özellikle su altı kesimlerde tuzlu suyun agresif yapısı sebebiyle hem sürüldüğü yüzeyden kalkar hem de bu macunun üzerine sürülen son kat veya zehirli boyada yumuşama ve/veya dökülmeler meydana gelir.

Macun üzerine astar / arakat uygulamasına geçilmeden neler yapılmalı?

Macunun zımparalanması tamamlanmalı, detaylar bitirilmeli (örneğin kenarlar, köşeler düzeltilmeli, kapı boşlukları gibi kısımların hattının düzgünlüğü kontrol edilmeli), tüm delik ve pürüzlü alanlar ince macunla yoklanmalı, çevre tozdan arındırılmalı, gerekli maskeleme yapılmalıdır.

Macun sarfiyatına neler etki eder?

Macun kozmetik bir malzeme olduğundan, uygulanması için tarif edilecek tipik bir kalınlıktan ziyade, uygulama yapılacak yüzeyin ihtiyacı macun sarfiyatında etkili olur. Örneğin elyaf kaplı bir yüzeyde ihtiyaç elyaf izlerinin giderilmesidir, bunun için 4-5 mm macun uygulaması yeterli olabilir. Sac veya alüminyum yüzeylerde ise yüzey deformasyonlarının ve kaynak kalınlıklarının da kapanması beklenmektedir. Dolayısıyla macun kalınlığı ortalama 10 mm seviyesinde gerekebilir, yüzey deformasyonu fazla ise bu kalınlıkta yeterli olmayacaktır.

Özetleyecek olursak macun uygulamasında genel olarak dikkat edilecek hususlar nelerdir?

Macun uygulamasında ürünün komponentlerinin doğru oranda ve homojen karışımı, Shore D sertliğinin sağlanması, hava cepleri / boşluklarının giderilmesi, katlar arası zımpara yapılması, kenar bitişlerinin düzgünlüğü ve çıta izlerinin oluşmaması özellikle dikkat edilmesi gereken noktalardır.

 

---

R E K L A M