24 Åžubat 2017 | ÃœRÃœN 59. Sayı (Kasım-Aralık 2016)

Caner MASMANACI Teknomarin Pazarlama Sorumlusu
Caner MASMANACI
Teknomarin Pazarlama Sorumlusu

Zehirli boya uygulamaları her sezon tekne sahiplerinin ve imalatçıların kafalarını karıştıran bir konu. Piyasada yerli ve ithal çok çeşitli zehirli boya markaları ve ciddi her markanın memnun bir müşteri kitlesi var. Her markanın sadık kullanıcıları kendi kullandıkları zehirlinin en iyi sonucu verdiğini ve en kaliteli ürün olduğunu iddia ederler. Aynı şekilde her markanın hiç memnun olmayan ve onu her ortamda kötüleyen bir müşteri grubu da vardır. Bir üründen çok memnun olan bir kitle ve hiç memnun olmayan bir kitle varsa, burada bir problem olduğunu görebiliriz. Aynı şekilde bir markayı bir sezon memnuniyetle kullanıp, ertesi sezon hiç memnun kalmayan çok sayıda tekne sahibi de vardır. Ortada memnun kalınmayan bir durum varsa, boya markası genellikle ilk suçlanan taraf olmaktadır. Ancak şu unutulmamalıdır ki, ciddi boya üreticileri, ilgili boyaları en az 500 kg’lık partiler halinde üretmekte, ürettikleri boyaları çeşitli kalite testlerinden geçirmeden piyasaya sürmemekte ve ürün formüllerinde de zorunlu yasal durumlar haricinde değişiklik yapmamaktadırlar.
Tekne sahibinin veya tersanenin referansları ve denenmiş formülleri olan, bilinen bir boya markasının ürünlerini kullandığını varsayarsak: yaşanan sorunlar; genel olarak tekne için doğru zehirli boya seçilmemesi yani bilgi yetersizliği, yeterli miktarda zehirli uygulanmaması veya uygulama koşullarına dikkat edilmemesinden kaynaklanmaktadır.

Zehirli Boya Seçimi
İlk olarak tekneye en uygun zehirli boyanın seçilmesi gerekmektedir. Boya imalatçısı firmalar, farklı yapılarda ve farklı seyir tiplerine göre çeşitli zehirli boyalar üretirler. En doğrusu teknenin hızına ve sezon içerisinde seyir yapısına uygun bir zehirli boyayı seçmektir.
Günümüzdeki yaygın olarak piyasada bulunan modern zehirli boyalar genel olarak iki tipe ayrılırlar: Yumuşak (Self-Polishing) ve Sert (Hard) tip zehirliler.
Yumuşak zehirliler, tekne suya indikten sonra yüzeysel olarak erime yaparak teknenin altında kaygan ve instabil bir zemin oluştururlar. Bu kaygan zemine yerleşmeye çalışan yosunlar ve deniz hayvanları, hem içerikteki metal tozları, hem biosid zehirler hem de teknenin altındaki ufak bir su hareketinde zeminden eriyerek dökülen boyanın yardımıyla barınamayarak tekneden uzaklaşırlar. Yumuşak tip zehirli sürülen bir tekne karinasına suyun içinde elimizi değdirdiğimizde, zemindeki boyanın eriyerek elimize bulaştığını görebiliriz. Bu erimeyle birlikte zehirlinin katmanları arasında bulunan zehirli kimyasallar ve bakır bileşenleri açığa çıkarak, tekne karinasında canlıların yaklaşmasını önleyici bir kademe oluşturular.
Sert tip zehirliler, yumuşak tip zehirliler gibi kaygan ve eriyen bir zemin oluşturmazlar. Sert tip zehirlilerin içeriğindeki zehirler, suyun hareketiyle kılcal gözeneklerden tekne karinasının yüzeyine çıkarlar ve yüzeyde yaşama elverişsiz bir ortam oluştururlar. Hem zehirlerden dolayı, hem de zehirlinin içeriğindeki bakır ve diğer metal bileşiklerinden dolayı, canlılar karinaya yerleşmekten kaçınırlar. Ama tüm bu olumsuz etkenlere rağmen karinaya yerleşen canlıların dökülüp uzaklaşmasını sağlayan bir mekanizma yoktur.
Genel olarak yumuşak zehirliler daha gelişmiş bir teknoloji ve daha pahalı hammaddeler içermektedirler ve daha yüksek satış fiyatlarına sahiptirler. Ancak bu her koşulda tekneniz için yumuşak zehirlilerin daha iyi performans göstereceği anlamına gelmez. Yumuşak zehirlilerin çok akıntılı yerlerde barınan, fazla çalkantılı denizlerde gezen veya devamlı yüksek hızda (20 mil ve üzeri) seyreden teknelerde kullanılması uygun değildir. Bu durumlarda eriyen yapıya sahip zehirli boya, beklenenden çok kısa süre içerisinde tamamen eriyerek denize karışacaktır ve teknenin karinası korumasız kalacaktır. Bu gibi durumlarda sert tip zehirlilerin kullanılması, zehirli boya uygulamasının ömrünü uzatır ve bakım masraflarını azaltır. Normal akıntı ve hareket olan denizlerde, düşük hızda seyreden teknelerde, genel olarak yumuşak zehirlilerin sert zehirlilere göre daha iyi performans göstereceğini öngörebiliriz.
Marka tercihine gelince: Genel olarak tekne sahiplerinin ve tersanelerin piyasada varlığını kanıtlamış, kaliteli ürün üretmek için yeterli teknik bilgi, makine parkuru ve kapasiteye sahip firmaların ürünlerini tercih etmelerini tavsiye ederiz. Ürünlerini kullandıkları firmaların referans olarak hangi tekneleri ve tersaneleri gösterebildiklerini sorgulamaları lazım. Yine bir diğer kriter, kullanacakları zehirli boyanın Türkiye denizlerindeki performansı olmalıdır. Özellikle ithal bazı zehirli boyalar, Avrupa ve Amerika denizleri baz alınarak geliştirildiklerinden dolayı, ülkemizin sıcaklıkları ve kirlilik oranı yüksek denizlerinde iyi sonuç veremeyebilir. Ne ürettiğini bilen, yeterli teknik kapasiteye ve referansa sahip yerli boya firmaları, ürün testlerini Türk denizlerinde yaptıklarından dolayı, geliştirdikleri ürünler bizim sularımıza daha uygun olmaktadır. Bunun yanında kullanacakları markanın müşteri şikayetlerine ve taleplerine yaklaşımı da önemlidir, yapıcı ve mütevazi yaklaşım gösteren, çözüm üreten, özel müşteri taleplerini karşılayan, müşteri memnuniyetini ön planda tutan firmalar tercih edilmelidir.

Zehirli Boya Uygulaması ve Kat Kalınlıkları
Zehirli boya uygulamalarında sürülen boyanın toplam kat kalınlıkları çok önemlidir. Hem yumuşak zehirlilerde hem de sert zehirlilerde zemindeki boya miktarı ile koruma süresi doğru orantılıdır. Zeminde ince uygulanmış bir zehirli boya varsa, suya indikten sonra kısa sürede boya tamemen eriyerek veya içindeki zehirleri tamamen suya aktararak işlevsiz hale gelir. Bu durumda bir sezondan kısa sürede yosun ve kekamoz oluşması kaçınılmazdır. Bir sezondan daha uzun süreli koruma ancak zeminde yeterli kalınlıkta zehirli boya varsa mümkündür. Zehirli boya uygulaması sırasında maliyetten kaçmayıp yeterli miktarda ve kalınlıkta uygulama yapmak, ileride oluşabilecek karaya çekme ve ekstra bakım masraflarını azaltacaktır.
Zehirliden önce zemine uygun zehirli astarı mutlaka sürülmelidir, eğer zehirli astarı sürülmeden direk zemin astarının veya tamir macunlarının üzerine zehirli boya uygulanırsa, yapışma sorunlarından dolayı zehirli boya zeminden dökülecektir. Sürülen zehirli astarının (2) üzerinden en az 12-24 saat geçmiş olması gereklidir. Tavsiye edilen bu bekleme süresinden sonra zehirli uygulamasına geçilebilir. Önce zehirli boyanın (1) galonu açıldıktan sonra güzelce karıştırılmasına, dibinde biriken ağır metal pigmentlerinin homojen bir şekilde boyaya dağılmasına dikkat edin. Genel olarak tiner ile inceltme tavsiye edilmez, ancak boya sürülemeyecek gibi yoğunlaşmış ise uygun tiner ile az miktar inceltme yapılabilir. 
Tekneye sürülecek ilk kat zehirli boyanın, fırça ile yedirerek, bol bir şekilde uygulanmasını tavsiye ederiz. Fırça ile aynı istikamette aynı yöne, yatay uygulama yapılması gerekir. İlk katın fırça ile uygulanması durumunda tek katta zeminde 140-180 mikron civarında yaş film kalınlığı oluşacaktır. Rulo ile uygulanması durumunda, rulonun yeterince boya taşımasına dikkat etmek gerekir. Rulonun pösteki rulo olmasını tavsiye ederiz. Doğru bir rulo uygulamasında zeminde tek katta 80-100 mikron arasında bir yaş film kalınlığı oluşacaktır. Yelkenli teknelerde dümen palasının üst kısmına da zehirli sürülmesine dikkat etmek gerekir.
Yaklaşık 12-24 saatlik bekleme süresinden sonra ikinci kat zehirli uygulanabilir. Bekleme süresi hava şartlarına göre değişir. Şayet ilk kat uygulaması akşamüstü yapılmışsa, ikinci kat için sabaha kadar beklemek tavsiye edilir. Zehirli boya uygulamalarının sabah saatlerinde veya akşam serinliğinde yapılması gerekir. Öğlen sıcağına kalan uygulamalar sağlıklı olmaz. İkinci kat uygulaması yine fırça veya rulo ile yapılır. İkinci kat yine 12-24 saat beklemeye bırakılır. 
İsteğe göre üçüncü kat uygulaması yapılabilir. Özellikle rulo uygulaması tecih edilmişse bir sezondan fazla bir koruma sağlamak için üçüncü, hatta dördüncü katı tavsiye ederiz. Üçüncü kat uygulaması rulo veya fırça ile yapılır. Salma, dümen gibi ve su hattının 15-20 cm altına kadar olan bölümlere son katın kurumasından sonra fırça ile bir kat daha uygulama yapılması gerekir. Dümen ve salma su akışının fazla olduğu bölümlerdir ve buralara ek kat uygulanmadığı takdirde ilk canlı yerleşimi buralarda başlar. Su hattı civarında ise denizlerdeki kirlilikten dolayı biriken mazot, deterjan, yağ gibi maddeler ve su yüzeyinin sıcaklığının derine göre daha yüksek olması, bu bölgede normalden daha fazla canlı oluşumuna neden olur. Bu yüzden bahsedilen kısımlara ek kat zehirli boya sürülmesini tavsiye ediyoruz.
Son uygulama yapıldıktan sonra, suya indirmeden önce minimum 12 saat beklemek gerekir. Son kat akşamüstü uygulanmışsa, sabaha tekne indirilebilir. Son kat sabah uygulanmışsa akşama denize indirilebilir. Son kat uygulamasından sonra karada maksimum bekleme süresi 4-5 günü geçmemelidir. Eğer karada zehirli sürülü halde 5 günden fazla beklenirse, tekrar bir kat daha zehirli vurup zemini canlandırmak, zemindeki etken maddeleri aktive etmek gerekir. Tekne bakımdan sonra karada bekleyecekse zehirli astarı sürülü halde beklemesi daha sağlıklı olur. 
Teknenin karada bekleme süresi 5 günü geçecekse, zehirli boya sürülmemiş halde, yani astarlı olarak beklemesi tavsiye edilir. Uygulama sırasında unutmamamız gereken bir diğer nokta, öğlen sıcağında, güneş altında veya akşamüstü çiğ düşmeye yakın durumlarda uygulama yapılmaması gerekir. Bu şartlarda yapılan uygulamalar sağlıklı olmaz.

Son olarak
Bunun yanında hangi marka zehirli kullanılırsa kullanılsın, tekneyi 2 ay veya daha uzun süre hareketsiz olarak suda bağlı bıraktığımızda yosun ve lez oluşumu kaçınılmazdır. Boya imalatçıları bunun olmasını engelleyici ürünleri henüz geliştirememişlerdir. Bundan 5 yıl öncesine kadar, zehirli boyalara eklenen kalay bileşenleri, ağır zehirli metal olmalarından dolayı tekne hareketsiz dursa dahi yaklaşan deniz canlılarının zehirlenip ölmelerine yol açmaktaydı. Günümüzde artan çevre duyarlılığı ile birlikte zehirlilerin içerisinde kalay kullanımı yasaklanmıştır. Bu nedenle günümüzde kullanılan zehirliler ile bundan 7-8 yıl önce kullanılan zehirlileri kıyaslamak çok doğru olmaz. Geliştirilen bazı yeni teknolojiler ilerisi için umut vaad etmektedir; bunlardan bazıları çevre dostu su bazlı zehirliler, nano parçacıklı aktif yüzeyli zehirliler ve enzim katkılı zehirlilerdir. Ancak bu teknolojileri kullanan zehirlilerin kendilerini ispat etmeleri için zamana ihtiyaç vardır, ayrıca bu yapıdaki zehirliler günümüzde piyasada sadece deneysel ve test amaçlı olarak satılmaktadırlar ve kontrollü olarak kullanılmaktadırlar. Bu teknoloji ile üretilen zehirlileri, önemli zehirli boya üreticileri seri olarak üretmeye başladıktan sonra bu ürünlerin kendilerini kanıtlayabilecekleri pazarlar oluşacaktır. Bu yeni teknolojiler pazara entegre olana kadar en güvenilir teknoloji metal oksit ve biyosid katkılı zehirli teknolojisidir.

 

---

R E K L A M