DenizciliÄŸin en önemli aktörlerinden biri kaptanlar. Ancak yat kaptanlarının iÅŸ güvencesi ve sosyal güvenlik baÅŸta olmak üzere birçok sorunu bulunuyor. Hem bu sorunlara çözüm bulmak hem de yat kaptanlarının dayanışmasını saÄŸlamak için kurulan Ä°stanbul Yat Kaptanları DerneÄŸi, “Türkiye Yat Kaptanları DerneÄŸi” adını alarak daha da güçlenmeyi hedefliyor. DerneÄŸin BaÅŸkanı Kaptan Cengiz Öksüz ile yat kaptanlarının sorunlarını ve derneÄŸin çalışmalarını konuÅŸtuk...

Ä°stanbul Yat Kaptanları DerneÄŸi, 1989 yılında kurulmuÅŸ, yat kaptanlarını bir araya getiren Türkiye’nin ilk derneÄŸi. DerneÄŸin BaÅŸkanlığını son 12 senedir Kaptan Cengiz Öksüz sürdürüyor. Ä°stanbul Yat Kaptanları DerneÄŸi’nin 410 üyesi olduÄŸunu belirten Cengiz Öksüz, Türkiye’de yat kaptanları adına kurulmuÅŸ baÅŸka dernekler de olduÄŸunu ama gerek üye sayısı gerekse faaliyetleriyle en büyük derneÄŸin Ä°stanbul Yat Kaptanları DerneÄŸi olduÄŸunu söylüyor. “Türkiye Yat Kaptanları DerneÄŸi” adını almak için baÅŸvuruda bulunduklarını sözlerine ekleyen Cengiz Öksüz, “Sürecin yakın zamanda tamamlanmasını bekliyoruz. Çünkü bizden istenen ÅŸartların tamamını yerine getirdik. Zaten Türkiye’nin her yerinden üyelerimiz var ve 6 yerde temsilciliÄŸimiz bulunuyor. Türkiye’nin her yerinde faaliyetlerde bulunuyoruz. Türkiye Yat Kaptanları DeneÄŸi adını aldıktan sonraki hedefimiz ise federasyon olmak” diyor.

Türkiye’de insanların dernek üyeliÄŸine çok sıcak bakmadığını ifade eden Cengiz Öksüz, “Ancak faydalarını gördükten sonra daha sıcak bakıyorlar. Bizim de üye sayımız her geçen gün artıyor. 1989 yılında kurulmuÅŸ bir dernek olmamıza raÄŸmen uzun bir dönem kendi kabuÄŸumuzda kaldık. Ancak son dönemde, gerek Yönetim Kurulu’ndaki arkadaÅŸlarımızın gayreti, gerekse tecrübeli kaptanlarımızın çabalarıyla derneÄŸin etkinliÄŸini artırmaya baÅŸladık” ÅŸeklinde konuÅŸuyor. DerneÄŸin amacını kısaca; “Üyeler arasında sosyal dayanışma ve yardımlaÅŸmayı saÄŸlamak; üyelerin sorunlarına çözüm bulmak” olarak özetleyen Cengiz Öksüz, “DerneÄŸimize üye olmak için kaptan olma ÅŸartı yok. Zaten derneÄŸimizin açılımında ‘yat kaptanları ve çalışanları’ diye belirtiliyor. Bunun dışında da 18 yaşını tamamlamış isteyen her T.C. vatandaşı üyemiz olabiliyor. Tabii deniz tutkusu önemli. Deniz aÅŸkı olmayan zaten üye olmayı düÅŸünmüyor” ifadelerini kullanıyor.

DerneÄŸin yaptığı çalışmalardan da bahseden Kaptan Cengiz Öksüz, ÅŸöyle devam ediyor: “GeçtiÄŸimiz aylarda Göcek’te yaklaşık 200 kiÅŸinin katılımıyla bir toplantı yaptık. UlaÅŸtırma Denizcilik ve HaberleÅŸme Bakanlığı’nın koymuÅŸ olduÄŸu bazı kurallar var. Biz bunların içinde bazılarının yanlış olduÄŸunu düÅŸünüyoruz. Bu konuyu masaya yatırdık. Göcek’in çevresinin temizlenmesi, yatlardan atıksuyun toplanması hakkında bir projemiz var; bunu gündeme getirdik. Dünyada bile örneÄŸi olmayan, derneÄŸimiz adına tescillediÄŸimiz bir proje. Kendi kendine manevra yapabilen, üzerinde teknelerden aldığı atıksuyu arıtacak üniteleri bulunan,

Göcek’teki dip sularının olduÄŸu kanallara gidip arıttığı suyu kanalda denize bırakacak bir platform. Sadece teknelerin atıksularını arıtmakla kalmayacak; deniz suyunu tatlı suya çevirerek teknelere verebilecek. Üzerinde helikopter pisti, ambulans pisti, yangınla mücadele ve ilkyardım ekiplerinin bulunacağı 10’a yakın personelin görev yapacağı bir üs konumunda olacak. Ä°ki tane botuyla ekstra ücretini ödeyen teknelere gidip atıksuyu olduÄŸu yerden alabilecek. Projeyi gerçekleÅŸtirmek için sponsor ve devlet desteÄŸi bekliyoruz.”

“Yılda birkaç kere Ä°ngilizce, navigasyon, meteoroloji konularında eÄŸitimler düzenliyoruz. Üye arkadaÅŸlarımıza faydalı olmak amacıyla fuarlara katılıyoruz. Bu fuarlarda da iÅŸ adamlarıyla, tekne sahipleriyle görüÅŸüyoruz. Ä°stiyoruz ki, tekne sahipleri kaptanlarını derneÄŸimizden alsın. Biz de onlara güvenilir, arkasında durabileceÄŸimiz, kefil olabileceÄŸimiz kaptanlar bulalım. Böylece üyelerimize iÅŸ imkanları saÄŸlıyoruz.” 

“Üyelerimize iÅŸ bulma zorunluluÄŸumuz var. Dolayısıyla öncelikle üyelerimiz yararlanıyor bu imkandan. Tabi burada temsilciliklerimiz de çok önemli. Ege ve Akdeniz’de 6 tane temsilciliÄŸimiz var. Onlar da bu çalışmaların içerisinde yer alıyor. Marina müdürleriyle irtibat kuruyoruz, tekne ithalatçı acentelerle çalışmaya baÅŸladık. Bu çalışmalarımızı sürekli artırıyoruz. Önümüzdeki yıllarda daha da verimli olacağını düÅŸünüyoruz.”

“Ä°ÅŸ bulacağımız kaptanları araÅŸtırıyoruz. YeterliliÄŸi nedir? Tecrübesi nedir? Gerekli sertifikaları, ehliyeti var mı? Ä°ÅŸ ahlakı nasıldır? Sabıka kaydına kadar araÅŸtırıyoruz. Tabii bizden kaptan isteyenleri de araÅŸtırıyoruz. Personelinin maaÅŸlarını ödüyor mu? Sigortasını yapıyor mu? Bununla ilgili bir kara listemiz de var. Kendi yükümlülüklerini yerine getirmeyen tekne sahiplerini bu listeye alıyoruz ve bu konuda üyelerimize bilgi veriyoruz.”

“Yat kaptanlarının en büyük sorunu iÅŸsizlik ve sigortalarının ödenmemesi veya düÅŸük gösterilmesi. 15 bin lira maaÅŸ verdiÄŸi kaptanını asgari ücretten gösterenler var. Hem devletten vergi kaçırıyor, hem kaptanın hakkını yiyor. Sonra iÅŸten çıkarırken asgari ücretten tazminat veriyor. Bu konu bizim Göcek toplantımızın da konularından biriydi. Biz bu konuyu Bakanlığa da götüreceÄŸiz. Bugün marinalar tekne geldiÄŸinde tekne ile ilgili tüm evrakları istiyor. Teknenin ruhsatını, sigortasını istiyor ama personelin sigortasını istemiyor. EÄŸer bakanlık bunu isterse, marinalar da istemek zorunda. Böylece vergi kaçağı engellenecek, kimse yatının kaptanını evinde bahçıvan olarak gösteremeyecek. VerdiÄŸi maaÅŸtan sigortasını ödeyecek.”

“Devlet, yat kaptanlığı ehliyetini çok basite indirdi. 6 ay kurstan sonra, hiçbir staj uygulamadan, kaptanı yetiÅŸtirmeden kaptan ehliyetini dağıtıyor. Biz bunun doÄŸru olmadığını düÅŸünüyoruz. Benim yanımda çalışan yat kaptanı ehliyeti olan gemicilerim vardı, halat baÄŸlamasını bilmiyor. Biz diyoruz ki, kursunu alsın, stajını yapsın ama 15-20 gün de olsa bir de bizim yanımızda, 40 senesini denize vermiÅŸ kaptanların yanında staj yapsın. Bizim zamanımızda çok zordu kaptan ehliyeti alabilmek. Åžimdi parayı veriyorsun, alıyorsun. Sonra tekneyi kaldıramayan kaptanlar görüyoruz. Sadece tekneyi kaldırmak da deÄŸil, fırtınası var, arızası var, kumanyası var, içerde telaÅŸlı bir durum ya da hasta var, yangın var; bu durumlarda ne yapacağını bilmesi lazım kaptanın. Åžu anda Ä°stanbul’dan çıktığında Çanakkale BoÄŸazı’nın yönünü bilmeyen var. Biz demiyoruz ki kurslar açılmasın, insanlar ehliyet almasın. Ä°nsanlar tabi gitsin kurslara ehliyetlerini alsın ama bilinçli tekne kullanmayı öÄŸrensinler.”

“Bir de bizim sınırlarımızı zorlayan amatör denizci belgesi var. Ona da çok büyük yetkiler verilmiÅŸ. 25 metreye kadar ticari tekne kullanabiliyor artık amatör denizciler. Onu almak çok daha kolay. 40 sayfalık bir kitaptan ÅŸÄ±klı imtihana giriyorsunuz, geçiyorsunuz. Biz diyoruz ki, kendi tekneniz varsa, kendi teknenizi istediÄŸiniz gibi kullanın. Ama siz bu ehliyeti alıp benim yatımı kullanıyorsanız ben neden bu profesyonel ehliyeti taşıyorum? Yani amatörün biraz sınırlanmasını istiyoruz. Ä°nsanlar kendi teknelerini kullansın; 12 metrelik teknesi için bir personel almak zorunda kalmasın. Zaten ilk veriliÅŸ amacı buydu amatör denizci belgesinin. Ama sonra yetkileri yükseltildi. Åžimdi içinde yolcu olan ticari tekneleri 15 dakikalık bir imtihanla ehliyet almış insanlara teslim ediyorsunuz. Otomobil ehliyeti almaktan çok daha kolay amatör denizci ehliyeti almak. Otomobilde en azından direksiyon sınavı var. Görüyorsun arabayı nasıl kullandığını. Burada o da yok.”

“Åžimdi fuarı bekliyoruz. Fuarda anket çalışmalarımız olacak. Sonra Yat Kaptanları DerneÄŸi olarak Bakanlığın kapısını çalacağız. Bütün bu konuları ele alan yaklaşık 15 maddelik bir dosya ile gideceÄŸiz. GördüÄŸümüz eksiklikleri, taleplerimizi ileteceÄŸiz. Bunların ne kadarını kabul ettirebilirsek o kadar iyi.”